रिवर्क - व्यवस्थापन तत्वांची पुनर्मांडणी
सध्या कोणतेही नवीन व्यवस्थापन पुस्तक वाचले तर असे आढळून येते की त्यात व्यवस्थापनाच्या समस्या सोडविण्यासाठी प्रस्थापित तत्त्वांऐवजी नवीन पद्धतीचा किंवा दृष्टिकोनाचा पुरस्कार केलेला दिसतो. पण आपण त्या नव्या पद्धतीचा तौलनिक अभ्यास केल्यास, बर्‍याचदा असे दिसून येते की जुने नियमच एखाद्या विशिष्ट बाबीवर जोर देऊन वेगळ्या स्वरूपात सादर केलेले असतात.
अमेरिकेतील सॉफ्टवेअर क्षेत्रात उच्च पदावर कार्य करीत असलेल्या परिचिताने मला रिवर्क हे व्यवस्थापनविषयक नवीन क्रांतिकारक पुस्तक आहे आणि मी ते वाचलेच पाहिजे असे सांगितले तेव्हा माझीही अशीच धारणा होती. पण जेव्हा मी हे पुस्तक वाचले तेव्हा मला ते खरोखरीच वेगळा संदेश देणारे वाटले. हे पुस्तक जेसन फ्राईड आणि डेव्हिड हेनेमीयर हॅन्सन यांनी लिहिलेले आहे, ते 37signals.com या छोट्याशा पण यशस्वी कंपनीचे संस्थापक आहेत. त्यांनी त्यांच्या यशाची रहस्ये या पुस्तकात दिली आहेत.
कव्हरमध्ये प्रस्थापित व्यवस्थापनाची तत्त्वे वापरल्याबद्दल निराशा दर्शविणारे चुरगाळून टाकलेले कागद दाखविले आहेत. सध्या लोकप्रियतेच्या शिखरावर असणा-या पुस्तकांतील पद्धतींवर तीव्र नाराजीही यातून व्यक्त होत आहे. त्यातल्या कमतरता आणि त्रुटी मुद्देसूदपणे उघडकीस आणून नवीन पटणारे विचार मांडले आहेत.
१. सतत रात्रंदिवस काम करण्यात धन्यता मानणे
जास्त काम केल्याने बौद्धिक संवेदनशीलता रहात नाही आणि अवघड समस्या सोडविण्यासाठी किंवा जटिल परिस्थिती समजण्यासाठी आपले मन ताजेतवाने आणि संवेदनशीर असावे लागते. मला लेखकांचे हे मत पटले. ब-याचवेळा अति धडपड करूनही प्रत्यक्षात फारच कमी नवनिर्मितीचे काम होऊ शकते.
आमच्या ज्ञानदीपमध्येही जेव्हा आम्ही परदेशी प्रकल्प असाइनमेंट घेत असू (२०१३-२०१५ या कालावधीत) तेव्हा परदेशी ग्राहकांशी संपर्क साधण्यासाठी रात्री काम करणे आवश्यक होते. तथापि, रात्री उशिरापर्यंत काम करण्याची त्यांची सवय कायम राहिली आणि आवश्यकतेकडे दुर्लक्ष करून सर्व कर्मचार्‍यांचा काम करण्याचा तो रिवाज पडला. यामुळे दुपारी उशीरा ऑफिसमध्ये येणे आणि रात्री जागत काम करणे सुरू झाले. ऑफिसचे वेळापत्रकच बदलल्याने नैमित्तिक कामांसाठी येणा-या ग्राहक वा इतरांची गैरसोय होऊ लागली. स्थानिक ग्राहक दुसरीकडे गेले आणि आमचे ज्ञानदीपचे अनुभवी इंजिनिअरही मोठ्या कंपन्यांनी गिळंकृत केले.
२. गटचर्चा व मीटींग महत्वाच्या
कामाच्या देखरेखीसाठी, गट चर्चेसाठी आणि भविष्यातील कृती आराखडय़ासाठी नियोजन करण्यासाठी बैठकांना आवश्यक आणि प्रभावी मानले जाते. नियमित सभा घेण्यामध्ये लेखकांनी बर्‍याच त्रुटी लक्षात आणून दिल्या. वेळेचा अपव्यय, कमकुवत अजेंडा, विषयांतर, सहभागींची तयारी नसलेली उपस्थिती यामुळे अशा नियमित मीटींगचा फारसा ठोस फायदा होत नाही. मी या मुद्द्यावर लेखकांशी सहमत नाही. आमच्या कंपनीच्या पूर्वीच्या बैठका केवळ सोपस्कार ठरल्या होत्या पण त्याचे कारण अपुरी पूर्वतयारी हे होते.
माझ्या मते, बैठका एकात्मिक दृष्टीकोन आणि संधी देतात ज्यामध्ये वैयक्तिक सदस्यांचा दृष्टीकोन कळण्यास मदत होते. मात्र या बैठकांचे नियोजन व्यवस्थित असावयास हवे. टेलिकॉन्फरन्सच्या यशस्वी व्यवस्थापनावरील माझा पूर्वीचा ब्लॉग अशा संमेलनाचे फायदे दर्शवितो. प्रभावीपणे नियोजन आणि आयोजन केलेल्या बैठकी संदर्भात लेखकांनी दिलेल्या सूचनांचा समावेश असावा.
मी लेखकांच्या शब्दांमध्ये चांगल्या संमेलनाच्या मुद्द्यांचा पुनरुच्चार करतो
१. टाइमर सेट करा. जेव्हा तो वाजतो, तेव्हा संमेलन संपेल.
२. शक्य तितक्या कमी लोकांना आमंत्रित करा.
३. नेहमी स्पष्ट अजेंडा ठेवा.
४. नेहमी काही विशिष्ट समस्येपासून सुरुवात करा.
५. कॉन्फरन्स रूमऐवजी समस्या असलेल्या ठिकाणी भेटा.
६. वास्तविक गोष्टींकडे लक्ष द्या आणि वास्तविक बदल सुचवा.
७. सोपस्कार कामाच्या अंमलबजावणीसाठी एखाद्याला जबाबदार धरा.
लढा निवडा - लेखकांनी दर्शविले आहे की कंपन्या जाहिरातींमध्ये विरोधकांशी आक्रमक लढा घेतल्यास लोक आकर्षित होतात आणि बाजू निवडतात. ते उत्कट बनतात, जे आपल्या उत्पादनास किंवा सेवेचे चाहते तयार करण्यात मदत करतात. आपण आपल्या स्वत: च्या आधीच्या उत्पादनासह प्रतिस्पर्धी तयार देखील करू शकता आणि नवीनचे श्रेष्ठत्व देखील दर्शवू शकता. ही रणनीती लोकशाहीची मानसिकता आणि लढा, खेळ किंवा स्पर्धेत लोकांच्या सामान्य स्वारस्यावर आधारित आहे, जिथे ते भाग घेऊ शकतात आणि जिंकण्यात आनंद घेऊ शकतात.
दीर्घकालीन व्यवसाय नियोजन - लेखक दीर्घकालीन व्यवसाय नियोजनाच्या विरोधात आहेत. ते त्यास भविष्य सांगण्यासारखेच म्हणतात. त्यांच्या मते व्यवसाय आणि नियंत्रित वातावरण खूपच जटिल आणि कधीही बदलते असते ज्यामुळे असे नियोजन कुचकामी ठरते. दीर्घकालीन योजना सध्याच्या परिस्थितीनुसार योग्य नसलेल्या क्रियांवर बंधन घालू शकतात. त्याऐवजी ते लवचिक अल्प मुदतीच्या योजनेचा सल्ला देतात जे चांगल्या प्रकारे निर्धारण करण्यायोग्य आणि नियंत्रणाखाली असते.
आपली स्पर्धा कमी करा-strong> स्पर्धा जिंकण्यासाठी जास्त तयारी आणि खर्च करण्याऐवजी लेखक आपल्या प्रतिस्पर्ध्यांपेक्षा खर्चात बचत करण्याचा सल्ला देतात, एकंदरीत पाहता या पुस्तकाने मला व्यवसायात यशस्वी होण्यासाठी काही वेगळे उपयुक्त मार्ग समजले. - डॉ. सु. वि. रानडे
Hits: 122